Buiten Wonen: Vruchtbomen: zelf enten

Wanneer je over wat ruimte beschikt, en aan de slag wilt met fruit, is het wel zo handig om zelf te kunnen enten. Dat is zeer kostenbesparend, en het vergroot je mogelijkheden.
Het enten zelf is een eenvoudige techniek; in principe heb je een minuut of vijf nodig om het te leren. Het probleem bij enten zit meestal in het vergaren van de benodigdheden; enten is vooral een kwestie van planning.

Wat je nodig hebt is: enthout, onderstammen, snoeischaar, entmesje, bindmateriaal en wondafdekmiddel (i.p.v. entwas).


Entgereedschap: snoeischaar, entmesje en bindstrips. Een entmesje is éénzijdig geslepen (als een beitel); er zijn links- en rechtshandige entmesjes.

Enten is ook een kwestie van timing. In de beroepskwekerij doet het tijdstip er niet zo toe omdat de materialen dan gekoeld bewaard worden; als amateur ent je met de meeste kans van slagen, wanneer de onderstammen tot leven beginnen te komen (de knoppen beginnen te zwellen). Dat is meestal rond eind maart. Idealiter is het enthout dan nog in volle rust.

NU (begin januari) moet je het enthout verzamelen; dit moet dan op een koele plek in rust worden gehouden.

Voor enthout (of entrijs) kies je eenjarige twijgen; dat zijn de groeischeuten van vorig jaar. Ouder hout (met bloemknoppen) is ongeschikt. Kies goed ontwikkelde scheuten met een regelmatige knopzetting en middelmatige dikte; de zwaarste scheuten zijn vaak minder geschikt vanwege een wekere celstructuur- en al te dunne scheuten hebben maar weinig cambium waardoor ze gevoeliger zijn voor uitdrogen.

Houd er rekening mee dat je bij elke vorm van ongeslachtelijke vermeerdering de kwalen van de bron mee vermeerdert; neem dus alleen enthout van goed gezond uitgangsmateriaal. Je kunt ook enthout knippen van zojuist aangeschafte virusvrije jonge fruitboompjes of struiken; selecteer bij aanschaf op goed vertakt materiaal.

Zelf bewaarde ik mijn bosjes enthout, rechtop en diep in scherp zand ingekuild, op een plek in de schaduw; dat werkt prima. Je kunt enthout ook lang bewaren in de groentelade van je koelkast (in een vochtige krant gerold in een plastic zak). De koelkast biedt tevens uitkomst wanneer het buiten te warm begint te worden om het enthout in rust te houden.

Ik zie ook adviezen om enthout, in bruin pakpapier gewikkeld, liggend in te graven (30 á 40 cm diep); dat kan in elke losse (zanderige) grond. Ook dan is het belangrijk een koele (niet zonnige) plek te kiezen. Waar het om gaat is dat het entrijs in rust blijft (dus koel) en dat het niet indroogt.

Hoe lang het entrijs is, is niet zo belangrijk. Je gebruikt bij het enten stukjes met drie of vier goede knoppen, zodat je uit langere twijgen meerdere enten kunt snijden. De top wordt niet gebruikt.

Zo houd je een entmes vast (als je rechtshandig bent). De kunst is een mooie vlakke snede te maken zonder je duim te raken. Beginners kunnen hun duim beschermen met een stukje pleister en een cent eronder.

Het mesje en Het snijden

Je kunt het aansnijden (van onderstam en ent) het beste eerst op wat proeftakjes oefenen. De kunst is de twijg schuin door te snijden in één vloeiende trekkende beweging. De snede moet volkomen vlak zijn, daarom heb je ook dat speciale éénzijdig geslepen entmesje nodig.

Wanneer je een twijg snijdt met een gewoon (aan weerszijden geslepen) mes – zoals een aardappelschilmesje - kiest het mes de weg van de minste weerstand en zal met de nerf van het hout mee willen; hierdoor ontstaat een golvend snijvlak.

Een entmes wil maar één kant uit, en dat is door de nerf heen naar beneden; tenminste wanneer je het mes goed vasthoudt. Als je het entmes in je werkhand neemt en beetpakt zoals op de foto, ligt de geslepen kant van het lemmet boven, en zal het mes naar beneden willen wanneer je het door de twijg trekt. Bij een entmes hoort slijpgereedschap, want vloeiend en glad aansnijden lukt alleen met een vlijmscherp mes.